FÜR GOTT, KAISER UND VATERLAND!

Pamięci żołnierzy z czasów I wojny światowej

Letnie trawy
Wszystko co zostaje
Z marzeń żołnierzy.

Basho

Wszystko, co zostaje z męstwa, cierpienia i ofiary żołnierzy, to niewidoczna chwała w trawach cmentarza. Stopniowe zapominanie, utrata pamięci. Patrząc na zaplątane w trawach ślady pamięci po żołnierskich epopejach wojennych, jakże adekwatna wydaje się myśl z wiersza haiku autorstwa wspaniałego Basho.

Zentralfriedhof na Simmeringer Hauptstrasse w Wiedniu to największy cmentarz w Austrii. Zajmuje powierzchnię przeszło 2,5 km2. Najbardziej znaną częścią cmentarza jest Aleja Zasłużonych z grobami i pomnikami artystów. Leżą tu znamienici kompozytorzy i muzycy, m.in. Beethoven, Schubert, Brahms, Strauss, Gluck. W pobliżu cmentarnego kościoła w stylu secesji z mauzoleum austriackiego polityka dra Karla Rennera, który pełnił funkcję pierwszego kanclerza po I wojnie światowej i pierwszego prezydenta Austrii po II wojnie światowej, znajdują się w wydzielonym sektorze groby innych cenionych polityków i zasłużonych burmistrzów miasta (m.in. Kurta Waldheima).

Pojechałam na Zentralfriedhof specjalnie po to, aby zobaczyć sektor nr 91 z grobami żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej.  Na skraju sektora stoi pełen ekspresji pomnik ku czci poległych. Płaskorzeźbę wykonał Anton Hanak. Na sporej przestrzeni znajduje się na pierwszy rzut oka niewiele kamiennych nagrobków. Są to przeważnie staranniejsze w wykonaniu groby oficerów. Dopiero po bliższym obejrzeniu miejsca okazało się, że w trawie jest niezliczona ilość płyt nagrobnych ułożona w rzędy. Niestety, tablice prawie całkowicie zarośnięte trawą i zasypane ziemią są praktycznie niewidoczne. Obawiam się, że niedługo wsiąkną w ziemię i staną się niewidoczne. Swoją drogą zarząd cmentarza powinien bardziej zadbać o niszczejące żołnierskie płyty. Niektóre płyty są odsłonięte przez przypadkowe zwiedzające osoby. Próbowałam odszukać w trawach kilka płyt. Wtedy można było odczytać napis, gdzie zginęli żołnierze für Gott, Kaiser und Vaterland: Karpaty, Serbia, Kołomyja, Rohynia (koło Kołomyi, Ukraina), Lwów, Drohobycz, Bukareszt, Bukowina, Dobromil, Prnjavor in Serbien (obecnie Bośnia), Ĕrfalu (Karpaty), Krupanj Karpaty (obecnie Serbia), Sokal, Dobronoutz koło Czerniowców w Rumunii (Dobronowce, dzisiaj Ukraina), nad rzeką Zbrucz, Kraśnik, Krupiec in russisch Polen (koło Krasnegostawu), Focsani (Fokszany, Rumunia). Ci żołnierze walczyli razem z Polakami w różnych oddziałach cesarsko-austriackiej armii na frontach I wojny światowej.

Pozostaje zatem smutna refleksja przytoczona już na wstępie, że wszystko, co zostaje z męstwa, cierpienia i ofiary żołnierzy, to niewidoczna chwała w trawach cmentarza. Pozostaje utrata pamięci.

Celina Cempa

Foto: Celina Cempa