Rabin Samuel (Szmuel) Aaron Miller (1865-1942), ostatni rabin w Łabowej, Labower Rav, znawca Tory i prawa żydowskiego, zginął w obozie zagłady w Bełżcu.

Rabin Samuel (Szmuel) Aaron Miller urodził się w 1865 r. w gminie Gorlice. Pochodził z pobożnej rodziny Millerów, był synem Naftalego Millera i Sary Chiwali. Jego ojciec, Naftali Miller (ur. ok. 1845-1930) był uczniem słynnego rabina Chaima Halberstama i przeszło 40 lat pełnił funkcję dajana (hebr. sędzia; sędzia zasiadający w sądzie religijnym) w Gorlicach. Naftali Miller pochowany jest w Gorlicach.

Naftali i Sara Chiwala Millerowie mieli pięcioro dzieci: dwie córki Nechamę i Chaję, oraz trzech synów: Samuela Aarona, Mosze i Jakowa. Samuel Aaron był najstarszy z rodzeństwa.

Ojciec Samuela Aarona po śmierci swojej żony Sary ożenił się ponownie. Jego drugą żoną była Mirel Reiss, córka rabina Jakowa Spiry, z którą miał dwoje dzieci: Icchaka i Sarę.

Samuel Aaron od najmłodszych lat uważany był za zdolnego i bystrego chłopca. W wieku zaledwie 18 lat został powołany na stanowisko rabina w Jedliczach. Z kolei brat Aarona, Mosze, piastował urząd dajana w Gorlicach.

Rabin Samuel Aaron Miller był żonaty więcej niż raz; posiadamy jednak informacje tylko na temat jego pierwszej żony. Miała na imię Chawa i była córką Matisiahu Wildsteina z Łabowej.  Samuel Aaron i Chawa mieli czworo dzieci: Joela, Bensyjona, Sarę, Rachelę Leę.

Samuel Aaron Miller objął urząd rabina w Łabowej po I wojnie światowej, gdzie zasłynął jako Labover Rav (Łabowski Rabin). Cieszył się poważaniem miejscowej ludności. Rabin Miller uważany był za człowieka bardzo pobożnego. Szybko zyskał sympatię lokalnej społeczności. Członkowie gminy żydowskiej w Łabowej byli zbyt ubodzy, aby opłacać urząd rabina. Rabin Aaron Miller sam zapewniał sobie utrzymanie i troskliwie dbał o swoje zgromadzenie. Pomagał w zawieraniu małżeństw, ponadto kierował jesziwą w Łabowej. Uważany był za wielkiego mędrca, nazywany był talmid chacham, co z języka hebrajskiego oznacza „ucznia mędrca”. Tytuł ten zarezerwowany jest dla uczonych w Torze, biegłych w prawie żydowskim.

Rabin Miller regularnie gościł w Nowym Sączu, gdzie odwiedzał swojego krewnego Shabsai Millera, wybitnego uczonego.

W 1940 r. wraz z synem, rabinem Joelem, trafił do getta w Nowym Sączu. Rabin Joel został schwytany przez SS, a następnie uwięziony w Tarnowie, gdzie zmarł w wyniku tortur.

Rabin Samuel Aaron Miller zginął w obozie zagłady w Bełżcu wraz z Żydami z sądeckiego getta 29/30 sierpnia 1942 r. Wojny nie przeżyli również żona rabina, Chawa oraz ich dzieci.

Rabin Aaron Miller miał liczną rodzinę. Niestety większość zginęła podczas II wojny światowej. Spośród braci i sióstr rabina Aarona Millera ocalało zaledwie kilka osób. Do dzisiaj potomkowie ocalałych z Holokaustu członków rodziny Millerów mieszkają w Stanach Zjednoczonych.

Tekst: Dorota Kulig©

Foto: Shlomo Zalman Lehrer, Leizer Strassman, The Vanished City of Tzanz, Jerusalem1997.

 


0 komentarzy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

sześć + cztery =