KS. IOANN PRYSŁPOPSKIJ (1700-1773)

Ioann Prysłopski (1700-1773), ksiądz greckokatolicki, urodzony w Kamiannej, twórca przekładów literatury religijnej z łaciny na język ludowy. Przodkowie Prysłopscy dostali od bpa Jana Zadzika przywilej na popostwo w Kamiannej w 1637 r. Nadanie obejmowało również sukcesorów pierwszego Prysłopskiego o imieniu Piotr, m.in. było potwierdzone w 1740 r. dla Teodora Prysłopskiego, prezbitera. Piotr Prysłopski, wymieniony jest w dokumencie lokacyjnym jako ksiądz Piotr Kamieński. Ostatnim księdzem z rodu Prysłopskich w Kamiannej był Bazyli Prysłopski. Prysłopscy byli w Kamiannej również diakami cerkiewnymi, nauczycielami i sołtysami.

Jednym z bardziej znanych księży Prysłopskich z Kamiannej był ks. Ioann Prysłopski, syn Piotra, urodzony w Kamiannej w 1700 roku. Pod wpływem idei Oświecenia przetłumaczył na język łemkowski i opatrzył objaśnieniami obszerne fragmenty Wielkiego Zwierciadła Przykładów (Speculum exemplorum), zawierające 273 historie edukacyjne. Był to bardzo popularny w średniowieczu zbiór przykładów kaznodziejskich i opowieści budujących, wydany w języku polskim w 1612 r. Ks. Ioann Prysłopski uważany był również za autora przekładów innych utworów o treści religijnej na użytek cerkwi w Kamiannej: Bohohłasnyk, Irmołogion, Liturgicon św. Jana Złotoustego, Pieśni cerkiewne na wszystkie święta (1734), te ostatnie ułożone we współpracy z Pamwą Beryndą. Przygotował również oryginalny Psałterz Dawidów, w którym do każdego psalmu w języku cerkiewnosłowiańskim dodał objaśnienia po łemkowsku. Podobno podczas pracy korzystał z przekładów ks. Jakuba Wujka oraz Jana Kochanowskiego. Jego przekłady należą dziś do zabytków literatury cerkiewnej, w których odnaleźć można elementy języka łemkowskiego. Kamianna była miejscem, gdzie już 100 lat przed przekładami Ioanna Prysłopskiego przepisywano ręcznie księgi cerkiewne. Jednym z pracujących tam kopistów był Ioann Tokarski, który sporządzał kopie najpewniej na zamówienia do różnych cerkwi. Nieliczne zachowane rękopisy z cerkwi łemkowskich znajdują się w kolekcjach prywatnych oraz w Muzeum Narodowym w Warszawie, znajduje się tam, m.in. Wielkie Zwierciadło Przykładów ks. Ioanna  Prysłopskiego.

Euchołogion (Trebnik) z cerkwi w Kamiannej, ze zbiorów prywatnych Mykoły Tkaczyka (Ukraina). Udostępnił pan Jacek Nowak, Pasieka „Barć” Kamianna

Cerkiew pw. św. Parascewy z 1892 r. w Kamiannej. W 1948 r. została przeniesiona do Bukowca. Fotografia z 1940 r. nieznanego autora pochodzi ze zbiorów Angeliny Gorowczenko (Ukraina), udostępnił Jacek Nowa, Pasieka „Barć” Kamianna.

Tekst: Celina Cempa©

Fotografie: cerkiew w Kamiannej, fotografia 1940 r. (nieznanego autorstwa) ze zbiorów Angeliny Gorowczenko (Ukraina); zdjęcia ksiąg cerkiewnych Anfołogion i Euchołogion (Trebnik) pochodzą z prywatnej kolekcji pana Mykoły Tkaczyka (Ukraina), wszystkie zdjęcia udostępnił pan Jacek Nowak, Pasieka „Barć” Kamianna.

Źródła:

1. Bohdan Horbal, Łemkowskie utwory rękopiśmienne XV-XVII wieków i ich los, „Almanach Ruskiej Bursy” 2012, s. 25-38,
2. Olena Duć-Fajfer, Literatura łemkowska w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku, Wydawnictwo PAN, Kraków 2001, 345,
3. Olena Duć-Fajfer, Łemkowska przestrzeń literacka – rys historyczny, „Języki Obce w Szkole” 2001 nr 6, s. 2.