ADAM HR. STADNICKI (1882-1982)

Adam Zbigniew Leon Stadnicki (1882-1982) herbu Szreniawa bez Krzyża, ur. we Lwowie, zm. w Osoli k/Wrocławia – polski ziemianin, właściciel dóbr Nawojowa, w roku 1922 posiadał majątki ziemskie o powierzchni 16 370 ha, leśnik, poseł na Sejm RP 1928-1930, prezes Nowosądeckiej Rady Powiatowej, w latach 1922–1927 prezes Związku Ziemian i do 1939 roku członek jego zarządu, właściciel uzdrowiska Szczawnica.

Adam Stadnicki był synem hrabiego Edwarda Adama Stadnickiego (1856–1885) oraz Heleny z Sapiehów (1857–1947). Wychowywał się w Krasiczynie  u dziadków Sapiehów. Ukończył szkołę średnią we Lwowie oraz gimnazjum w Chyrowie. W latach 1901–1904 studiował leśnictwo w Monachium (Wyższa Szkoła Rolnicza) oraz rolnictwo i ekonomię w Heidelbergu. W swoim majątku liczącym 11 tys. ha lasów wprowadził nowe gatunki drzew: wschodniokarpacką limbę i daglezję, założył 4 leśne rezerwaty w Barnowcu, Łabowcu, Uhryniu i Szlachtowej. W 1902 roku został spadkobiercą majątku dziadka Edwarda Stadnickiego , wszedł w posiadanie majątku Nawojowej oraz majątku Frain (Vranov nad Dyją) na Morawach. W 1907 roku nabył lasy i dobra szczawnickie, w 1909 roku odkupił od Polskiej Akademii Umiejętności  w Krakowie uzdrowisko Szczawnica. W 1910 roku poślubił Stefanię z Woronieckich, z którą miał ośmioro dzieci. W okresie II wojny światowej wraz z żoną i dziećmi włączył się w działania AK. Za tę działalność w 1942 roku został przez rząd londyński odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. W 1945 roku w wyniku konfiskaty na rzecz państwa stracił majątek w Nawojowej, a w 1948 roku nastąpiło upaństwowienie uzdrowiska w Szczawnicy, władze Czechosłowacji pozbawiły go również majątku w Frainie. Adam Stadnicki wraz z żoną przeniósł się do Osoli pod Wrocławiem, gdzie zmarł, mając prawie 100 lat. Został pochowany w Nawojowej. W 2005 roku spadkobiercy Stadnickiego na mocy wyroku NSA odzyskali uzdrowisko w Szczawnicy, a w 2013 pałac w Nawojowej.

Adam hr. Stadnicki na trwałe zapisał się w historii naszej gminy. Będąc właścicielem dóbr nawojowskich, posiadał ziemię i lasy w każdej wsi naszej gminy. Były to znaczne obszary leśne, w których prowadził racjonalną gospodarkę leśną, zakładał rezerwaty (pierwszy na Sądecczyźnie Barnowiec 1905, Łabowiec 1924, Uhryń 1924), budował gajówki, pomagał w zakładaniu własnych gospodarstw wielu gajowym. Hrabia Stadnicki wiele razy dawał dowody zrozumienia dla spraw religijnych, społecznych, kulturalnych i narodowych. Dzięki temu poparł twardymi argumentami budowę kościoła w Łabowej w postaci działki budowlanej pod kościół, plebanię i cmentarz oraz 125 kubików drewna budulcowego. Ten dar był podstawą akcji budowy kościoła służącego do dzisiaj wiernym parafii Łabowa. Podobnie było z założeniem polskiej szkoły w Łabowej, na którą hrabia przeznaczył własny budynek po byłej łuszczarni nasion w centrum wsi. W tym budynku mieściła się również siedziba założonej w 1920 r. Straży Pożarnej. Ochotnikom wojny polsko-bolszewickiej podarował 50 morgów ziemi z ziem folwarku łabowskiego będącego jego własnością. Podarował również Polakom w Łabowej budynek na Czytelnię TSL, którą założono w Łabowej w 1930 r. Był znaną i rozpoznawalną osobistością nie tylko w naszej gminie.

Przez teren naszej gminy przebiega Szlak Przyrodniczy im. Adama hrabiego Stadnickiego po matecznikach Puszczy Karpackiej.

Tekst: Celina Cempa©

Źródła:

1. Celina Cempa, Wspomnienia Adama hr. Stadnickiego, https://tmzl.labowa.edu.pl/aktualnosci/2015/11/22/adam-stadnicki-wspomnienia-cz-1/
2. Celina Cempa, Łabowa we wspomnieniach Adama hr. Stadnickiego, https://tmzl.labowa.edu.pl/aktualnosci/2015/11/22/adam-stadnicki-wspomnienia-cz-1/
3. Łukasz Połomski, Ostatni ziemianin – Adam hrabia Stadnicki w: „Sądeczanin. Historia”, 2/2019.
4. Anna Janota-Strama, Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej, Warszawa 2013.