ŁABOWSKIE OBCHODY MILLENIUM CHRZTU POLSKI 1966

Rok 1966. Obchody Tysiąclecia Chrztu Polski i Państwa Polskiego w gminie Łabowa

W tym roku mija 55 lat od wielkich obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego i Milenium Chrztu Polski.  Kościół Katolicki z inicjatywy ks. kard. Stefana Wyszyńskiego zorganizował wielkie obchody milenijne z centralną uroczystością 3 maja 1966 roku na Jasnej Górze. Zaproszony papież Paweł VI nie przybył z powodu braku zgody ówczesnych komunistycznych władz państwowych. Okrągłą rocznicę postanowiono wykorzystać propagandowo. Władza ludowa zorganizowała natomiast „konkurencyjne” obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego ogłoszone na lata 1960-1966 z akcentem na suwerenność i kulturę, a uchwalone przez Sejm w 1958 roku.

W związku z jubileuszem realizowano program oświatowy „Tysiąc szkół na 1000-lecie”, podejmowano na szerszą skalę badania archeologiczne, budowę wałów przeciwpowodziowych, dróg, zadrzewianie kraju, uroczyście obchodzono 550. rocznicę bitwy pod Grunwaldem i podobne temu akcje. Pomysł zainwestowania ogromnych środków w rozwój infrastruktury edukacyjnej zyskał znaczne poparcie społeczne. 22 lipca 1966 roku rząd PRL zorganizował w Warszawie olbrzymią paradę wojskową, poprzedzoną setkami pomniejszych imprez w innych polskich miastach. Nawet podobno zamierzano zaprosić Beatlesów, aby przyćmić uroczystości religijne, ale nie uczyniono tego ze względów bezpieczeństwa. Do obchodów zobligowane były gminy, które realizowały różnorodne działania popierające państwowe obchody jubileuszowe. Parafie w ramach obchodów Millenium chrztu Polski włączyły się w kościelne obchody milenijne.

Co działo się w gminie Łabowa w 1966 roku?

Przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej w 1966 roku był Jan Oleksy. Urząd sekretarza gminy sprawowała Wiktoria Tytz, jej zastępcą była Janina Pittner. Agronomem gminnym – Stanisław Nowak, w Punkcie Felczerskim pracowali – felczer Stanisław Hamiga i położna Melania Polak.

Radnymi byli: Barnowiec: Ziaja Stanisław, Czaczów: Mirek Stanisław, Ormanty Jan, Nowa Wieś: Nosal Stefan, Filip Władysław, Słaby Józef, Witkowski Wojciech, Łabowa: Oleksy Jan, Zygmunt Kazimiera, Brotoń Jan, Łatka Władysław, Łosie: Gołyźniak Stefan, Łabowiec: Ćwiklińska Ewa, Maciejowa: Zarotyński Kazimierz, Baran Kazimierz, Składziste: Ruman Stanisława, Uhryń: Cempa Zofia.

Radni zatwierdzili program obchodów tego niecodziennego święta na uroczystej sesji Gromadzkiej Rady Narodowej zorganizowanej z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego w dniu 6 marca 1966 roku. W sesji tej brała udział instruktorka Powiatowego Komitetu PZPR Barbara Biel oraz niewymienieni  w protokole obrad z nazwiska przedstawiciele organizacji społeczno-politycznych, zakładów pracy, członkowie Gromadzkich i Wiejskich Komitetów Frontu Jedności Narodu oraz miejscowe społeczeństwo.

Referat  okolicznościowy na temat 1000-lecia Państwa polskiego wygłosiła Wiktoria Tytz – sekretarz Urzędu. Projekt programu uroczystości przedstawił Jan Oleksy – przewodniczący GRN w Łabowej. Przewodniczący Gromadzkiego Komitetu FJN Filip Władysław wręczył w imieniu Wojewódzkiego Komitetu FJN odznakę „Odznaczenie za czyny społeczne” ob. Janowi Pakoszowi z Czaczowa. Na zakończenie oficjalnej części sesji GRN odśpiewano hymn państwowy. Następnie odbyła się w części nieoficjalnej akademia okolicznościowa przygotowana przez młodzież szkoły podstawowej w Łabowej (wiersze, pieśni, tańce) mile przyjęta przez publiczność.

Co zaplanowano w ramach obchodów?

Harmonogram działań zawierał spis uroczystości gminnych „ku czci”. Wśród nich były: akademia z okazji 8 marca dla kobiet z Kół Gospodyń Wiejskich i „kobiet bezpartyjnych”, akademie na święto robotnicze 1 Maja w GRN w Łabowej, w Nowej Wsi razem z Łosiem i dla Barnowca z Czaczowem, zlot młodzieży ZSM z gminy w terminie 20 kwietnia do 9 maja (występy artystyczne, zawody sportowe, festiwal zespołów artystycznych ze szkół podstawowych), obchody święta ludowego w czerwcu, obchody święta 22 lipca (uroczysta sesja GRN, wmurowanie kamieni węgielnych pod budowę szkoły w Nowej Wsi oraz domu nauczyciela w Łabowej), dożynki we wrześniu, obchody 48. rocznicy rewolucji październikowej. Ponadto „dla podniesienia wyglądu estetycznego” wsi miały odbyć się „konkursy czystości” dla wsi Łabowa, Nowa Wieś i Maciejowa, wokół szkół podstawowych miały być założone „dywany kwiatowe”, a remiza OSP w Nowej Wsi miała zyskać ogrodzenie z siatki.

Gmina postanowiła również dołączyć się do akcji budowy szkół. Uchwalono w 1965 roku podjęcie budowy „pawilonów szkolnych” w Nowej Wsi, do czego mieli dołączyć się  mieszkańcy wsi w formie pieniężnych świadczeń oraz robocizny w formie czynów społecznych. Czyny społeczne, masowo organizowane w czasach PRL-u, miały wspomóc państwo z budowie bazy szkolnej. W skład Komitetu Budowy szkoły w Nowej Wsi weszli: Stefan Nosal jako przewodniczący, Wojciech Witkowski jako zastępca, a jako członkowie: Gomółka Wojciech, Słaby Józef, Hejmej Józef, Szatkowski Tadeusz, Kulik Józef, Gajewski Piotr, Filip Władysław.

W Łabowej postanowiono wybudować dom nauczyciela, a mieszkania służbowe w szkole przeznaczyć na sale lekcyjne. Właśnie zakończyła się reforma i szkoły ośmioklasowe stały się faktem. Potrzeba lokalowa w szkole łabowskiej była niezmiernie paląca. Pisał o tym wprost od kilku lat w kronice szkolnej kierownik szkoły Władysław Zygmunt. Na budowę domu nauczyciela wsie Łabowa, Łabowiec, Uhryń zadeklarowały kwotę 84 tys. zł w gotówce i robociźnie. Do tej akcji oświatowej doszły plany budowy szkoły w Czaczowie na rok 1967 z możliwością jej ukończenia w 1968 roku. Zaplanowano również remonty w szkołach w Maciejowej (oszalowanie budynku), Czaczowie. O deklarację 0,5% od przychodów na rzecz budowy szkół apelował Gromadzki Komitet FJN.

Inwestycję zakończono w 1968. W Kronice szkolnej odnotowano:  „w  dniu święta Odrodzenia Polski Ludowej 22 lipca odbyła się w Łabowej uroczystość 24-roczncy wyzwolenia spod okupacji niemieckiej i połączono z nią uroczystość przekazania wybudowanego Domu Nauczyciela”.

Kolejna uroczysta sesja GRN odbyła się 22 lipca 1966 roku w świetlicy Domu Ludowego z okazji 22 rocznicy Polski Ludowej i uchwalenia Manifestu Lipcowego, w której wzięli udział radni, władze gminy, przedstawiciele administracji powiatowej, organizacji partyjnej,  miejscowych zakładów pracy oraz organizacji  społeczno-politycznych w liczbie 80 osób. Po okolicznościowym przemówieniu przewodniczącego GRN Jana Oleksego Kazimierz Walczyński z Prezydium Powiatowej Rady Narodowej wręczył odznaczenia i dyplomy przyznane przez Wojewódzki Komitet Frontu Jedności Narodu w Krakowie (w protokole z sesji brak nazwisk osób wyróżnionych). Na zakończenie odśpiewano Międzynarodówkę. Po części oficjalnej uczniowie szkoły podstawowej oraz młodzież z ZMS przedstawili program artystyczny.

Kronika parafii pw. św. Stanisława ze Szczepanowa Bpa i Męczennika w Łabowej bardzo oszczędnie odnotowała wydarzenia z roku 1966. Proboszcz parafii ks. Jan Sobota zorganizował przed odpustem parafialnym rekolekcje, które wygłosił ks. Podraza Antoni, proboszcz i dziekan z Krynicy. Rekolekcje zakończyły się 8 maja poświęceniem krzyża tysiąclecia, który miał 10 m wysokości. Drewno modrzewiowe na krzyż podarował Józef Broński z Łabowej, a krzyż zrobił Józef Lichoń z Łabowca. W ramach obchodów milenijnych w parafii odbyła się wędrówka obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej zakończona 13 listopada w Uhryniu. W kronice parafialnej nie odnotowano, czy w parafii pielgrzymował obraz czy tylko symboliczna rama obrazu. Władza pragnąca przyćmić obchody religijne posunęła się do przechwycenia pielgrzymującego po Polsce obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej i odesłania go na Jasną Górę. Skutek okazał się przeciwny do zamierzonego, a pielgrzymka została wkrótce wznowiona – tym razem jednak procesja niosła jedynie ramę słynnego obrazu. Pusta rama stała się symbolem prześladowań Kościoła i przyniosła pielgrzymce jeszcze więcej rozgłosu i politycznego znaczenia.

Dzieci idą z Marzanną, w tle budynek domu nauczyciela, wiosna 1987. Foto: Kronika Szkoły Podstawowej im. Św. Franciszka z Asyżu w Łabowej – wykonał Jerzy Chronowski

Dom Nauczyciela kwiecień 2021. Foto: Maja Cempa

Obecny krzyż misyjny przy kościele 2021. Foto: Maja Cempa

Pamiątkowe tabliczki na krzyżu misyjnym przy kościele w Łabowej 2021. Foto: Maja Cempa

Budynek Urzędu Gminy, koniec lat 60. XX wieku. Foto: Archiwum Autorki

Pracownicy Urzędu Gminy: Janina Pittner, Jan Oleksy, Wiktoria Tytz, stoją: Władysław Łatka, Józef Mąka. Pierwsza z prawej siedzi Barbara Biel, instruktorka Powiatowego Komitetu PZPR w Nowym Sączu. Foto: Archiwum Eufrozyny Mąki

Jan Oleksy, Wiktoria Tytz. Foto: Archiwum Autorki

  Procesja wokół kościoła w Łabowej, lata 50. XX wieku. Foto: Archiwum Autorki

Zespół taneczny pani Kazimiery Zygmunt uświetniał wiele uroczystości środowiskowych. Pocz. lat 60. XX wieku. Foto: Archiwum Władysława Matyjewicza

„Plan obchodu uroczystości z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego w zasięgu GRN Łabowa”. Źródło: Archiwum Państwowe w Krakowie Oddział Nowy Sącz

Lista obecności radnych GRN w Łabowej na sesji 6 marca 1966 roku. Źródło: Archiwum Państwowe w Krakowie Oddział Nowy Sącz

Tekst: Celina Cempa©

Foto: Archiwum Autorki, Władysława Matyjewicza, Eufrozyny Mąki

Źródła:

1. Kronika Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława Bpa i Męczennika w Łabowej za rok 1966.
2. Protokoły z sesji GRN w Łabowej 1966-1967: Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział Nowy Sącz, Zesp. PGRNŁab 2.