KAZIMIERZ CZERWIŃSKI (1861-1936), KIEROWNIK SZKOŁY W ŁABOWEJ

Kazimierz Wilhelm Czerwiński (1861-1936), nauczyciel, kierownik szkoły w Łabowej od 1890 do 1925, więzień Talerhofu

Urodził się 16 lipca 1861 roku w Sądowej Wiszni koło Lwowa jako syn Franciszka i Julianny Seleptsenyj. Pracę rozpoczął w szkole ludowej w Leluchowie jeszcze w czasach autonomii galicyjskiej, gdzie uczył w latach 1888-1890. Tam ożenił się z nauczycielką Julianną Czupak, córką Jana i Anny Weiss, miejscowych rolników. Matka Julianny pochodziła ze wsi Wallendorf na Spiszu (obecnie Spiskie Włochy w powiecie Spiska Nova Wieś na Słowacji). Rozalia Czupak, siostra Julianny, była żoną Szymona Homika, długoletniego nauczyciela w Nowej Wsi. W 1890 roku Kazimierz Czerwiński podjął pracę w szkole ludowej w Łabowej. Mieszkał pod nr 32 w centrum wsi.

Podczas I wojny światowej został aresztowany w 1914 roku za rusofilskie poglądy i osadzony w obozie Talerhof  k. Grazu na terenie Austrii. Zwolniony 13 czerwca 1915 r. powrócił do Łabowej. Razem z nim w obozie w Talerhof uwięziony był jego syn Julian urodzony w 1890 roku w Łabowej. Julian, zwolniony z obozu od razu został wcielony do armii austriackiej i wysłany na front. Służył jako szeregowy w 2. kompanii zapasowej 90. pułku piechoty. Był ranny w 1916 roku podczas walk w miejscowości Szombathely na terenie Węgier. Na frontach Wielkiej Wojny walczył w randze sierżanta (Feldwebla) młodszy syn, Eugeniusz Czerwiński, urodzony w 1892 roku w Łabowej. Służył w kompanii technicznej (elitarne kompanie pionierów) w 32. pułku strzelców, był ranny w 1918 roku. Młodszy syn Józef (1909-1919) zmarł w Łabowej podczas epidemii czerwonki (dyzenterii), na którą zmarło wiele osób w Łabowej. Kazimierz Czerwiński nie dożył już czasów II wojny światowej, podczas której we Lwowie zamordowano 26 czerwca 1941 roku jego syna Józefa ur. 1896 roku w Łabowej. Najmłodszy syn Włodzimierz ur. 1903 roku również w Łabowej, zginął natomiast w KL Auschwitz 4 maja 1943 roku.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Kazimierz Czerwiński uczył nadal w szkole w Łabowej przekształconej na szkołę powszechną. Pracował do przejścia na emeryturę, prawdopodobnie w 1925 roku. W 1926 roku odnotowany jest już w szkole w Łabowej inny nauczyciel – Józef Łukacz.  Kazimierz Czerwiński zainicjował utworzenie OSP w Łabowej w 1920 r. Działał w Czytelni Towarzystwa Szkół Ludowych w Łabowej, w 1932 wykazany w Zarządzie Czytelni jako skarbnik z zaznaczeniem, że jest nauczycielem emerytowanym. Zmarł w Łabowej i tu pochowany jest razem  z żoną Julianną na ruskim  cmentarzu. Na nagrobnej tabliczce znajdują się informacje, że Julianna była nauczycielką, a Kazimierz – kierownikiem szkoły. Grób zachował się, chociaż jest w kiepskim stanie. We wspomnieniach starszych mieszkańców Kazimierz zapamiętany został jako surowy i wymagający nauczyciel.

Grób Julianny i Kazimierza Czerwińskich na ruskim cmentarzu w Łabowej, widok z 2010.

Fot. CeCe

Kazimierz i Julianna Czerwińscy mieli gromadkę dzieci, m.in. byli to urodzeni w Łabowej:

• Julian Czerwiński 1890, więzień obozu Talerhof od 1914 roku, żołnierz armii austro-węgierskiej czasów Wielkiej Wojny
• Eugeniusz Czerwiński 1892, żołnierz armii austro-węgierskiej czasów Wielkiej Wojny
• Antoni 1894,
• Józef Czerwiński 1896, w czasie II wojny światowej uwięziony we Lwowie, rozstrzelany w więzieniu nr 1 26.06.1941 r.,
• Jan 1898,
• Anna 1900,
• Piotr 1909-1919 (zm. na czerwonkę)
• Włodzimierz Czerwiński 15.05.1903,
• Maria Rusin ur. 19/11 1905, mąż Henryk Rusin, ur. 12/3 1911 w Nowym Sączu, piekarz.

Na zdjęciu po lewej Włodzimierz Czerwiński. Fot. Archiwum Katarzyny Jarzembak

Włodzimierz Czerwiński ur. 1903, żonaty ze Stefanią Jarzębak (1911-1972), mieszkał w Piwnicznej na Zapotoku, pracował jako kancelista magistratu w Krynicy, później w Przedsiębiorstwie Budowlanym Rostkowski w Warszawie, aresztowany w Warszawie w 1940 roku i przewieziony do KL Auschwitz, gdzie zginął prawdopodobnie 4 maja 1943 roku.

Tekst: Celina Cempa©

Fot. Archiwum Katarzyny Jarzembak

Źródła:

1. straty.pl
2. Józef Czerwiński https://ipn.gov.pl/pl/sledztwa/bazy-danych-do-sledztw/40450,Zamordowani-w-wiezieniach-lwowskich-w-czerwcu-1941.html
3. Grzegorz Olszewski, Więźniowie KL Auschwitz z powiatu nowosądeckiego, Nowy Sącz 2012
4. Kopie ksiąg metrykalnych parafii Łabowa z filiami Kotów, Łabowiec, Uhryń Niżny i Wyżny za lata 1879-1902 w: Archiwum Państwowe w Przemyślu (APP), Archiwum Greckokatolickiego Biskupstwa w Przemyślu, Zespół 142, 56/142/0/7377
5. Akta metrykalne parafii rzymskokatolickiej w Nawojowej 1890-1910 w; Archiwum Diecezjalne w Tarnowie
6. „Głos Podhala” 1932 nr 10 z 28 lutego, s. 3