KS. MIECZYSŁAW CZEKAJ (1938-2016)

Ks. Mieczysław Czekaj (1938-2016), prałat, kanonik Kapituły Bocheńskiej, restaurator sztuki kościelnej i cerkiewnej, społecznik, wikariusz w Łabowej 1967-1969, rektor kościoła w Maciejowej 1969-1973, laureat nagrody Ministerstwa Kultury i Sztuki 1985, Sądeczanin Roku 2000, laureat nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego 2004.

Ks. Mieczysław Czekaj urodził się 1 stycznia 1938 roku w Kurowie. Pochodził z parafii św. Mikołaja w Bochni. Po złożeniu egzaminu dojrzałości  w 1956 roku w Bochni rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Tarnowie.

Świecenia kapłańskie przyjął z rąk bpa tarnowskiego Jerzego Ablewicza w dniu 24 czerwca 1962 roku. Jako wikariusz pracował w parafiach: Nawojowa, Okulice, Ochotnica Górna (1966-1967) i Łabowa (1967-1969). W latach 1969-1973 pełnił urząd rektora kościoła w Maciejowej, później był proboszczem lub rektorem kościołów w parafiach: Zbyszyce (1973-1979), Czyrna (1979-1983), Banica (1983-1986), Milik (1986-1988), Leluchów (1988-1989, rektor kościoła), Brunary (1989-1990), Dubne i Leluchów (rektor, 1990-1993, 1994-1995), Siedliska k. Bobowej (rektor, 1993-1994), Wojnicz (rektor, 1994-1995), Dzierżaniny (1996-1999), Bogusza (rektor, 1999-2011, od 2011 rezydent).

Od 2014 roku mieszkał w Domu Księży Emerytów im. św. Józefa w Tarnowie. W roku 2003 został obdarzony godnością kanonika gremialnego Kapituły Kolegiackiej w Bochni.

Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Boguszy.

W 1985 r. otrzymał nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki za remont cerkwi w Banicy. W uznaniu zasług dla regionu wybrano go Sądeczaninem Roku 2000, a w 2004 r. został laureatem nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego. Ks. Mieczysław Czekaj był człowiekiem wielkich dokonań i niezwykłej skromności. Według Jego przekonania na szacunek, pomoc i konserwację zasługuje każde dzieło sztuki. Pisał i drukował artykuły poświęcone sztuce cerkiewnej. Opiekę nad świątyniami traktował jako formę modlitwy. Od młodości towarzyszył mu dar umiłowania piękna. Sam mówił o tym w wywiadach:

 To przeświadczenie, że to co jest dla Pana Boga, a więc kościół czy cerkiew, powinno być jak najpiękniejsze, jak najbogatsze. Bo w ten sposób przez sztukę człowiek wypowiada swoją wiarę. Kościół, cerkiew to jest sprawa Boża. Traktuję więc troskę o kościół jak modlitwę. Stąd właśnie wzięło się to moje zainteresowanie, upodobanie, żeby w ten sposób oddawać Panu Bogu chwałę. Tym samym starałem się mobilizować parafian do prac przy kościołach , żeby traktowali te prace jako bezpośrednią służbę Bogu, jako modlitwę. To przekonanie ogromnie łączyło ludzi, zbliżało ich do siebie. Zawsze łączyłem troskę o kościół, o jego remont, jego wyposażenie ze sprawą wiary. Druga sprawa to to, że zabytkowe kościoły są jednocześnie dobrami kultury. Są świadkami kultury religijnej minionych pokoleń. Kiedy patrzymy na przepiękne wnętrza starych kościołów, starych cerkwi to widzimy w nich ogrom wiary minionych pokoleń, ogrom pobożności. To, że ci biedni ludzie, w Banicy, Boguszy w XVII wieku zdobyli się na to, żeby ufundować tak wspaniałe wyposażenie do cerkwi, tak wspaniałe arcydzieła sztuki: ołtarze, ikonostas, naczynia liturgiczne, świadczy o wielkiej religijności tych wiernych, o kulturze religijnej. Świadczy to o tym, że odczuwali oni potrzebę zrobienia dla Pana Boga coś jak najwspanialszego, jak najpiękniejszego. Wchodząc do kościoła, mamy od razu obraz pobożności danego okresu. Jeśli jest kościół ubogi, coś jest nie tak, to znaczy, że ubogo jest też w duszach tych, którzy o ten kościół powinni zadbać. Dlatego właśnie to dziedzictwo jakie otrzymaliśmy po przodkach, w naszych kościołach, cerkwiach powinno nas mobilizować ciągle do dorównania tamtym pokoleniom, a nie do zmarnowania tego, co oni z takim trudem, z taką ofiarnością zrobili.

(fragment wywiadu z ks. Mieczysławem Czekajem)

Foto: Rafał Kamieński

Ocalił wiele znakomitych dzieł sztuki kościelnej. Całe swoje pracowite życie poświecił na remontowanie, budowanie, odnawianie, przywracanie świetności cerkwiom, kościołom, plebaniom, ikonostasom, ołtarzom, ikonom. Przeprowadził szereg prac konserwatorskich przywracających dawną świetność architekturze i wyposażeniu powierzonych sobie świątyń. Dbał o zachowanie oryginalności i autentyczności budowli, wierności tradycji, w której powstały, a także o merytoryczną poprawność przeprowadzanych zabiegów renowacyjnych. Dzięki swej wielkiej wiedzy z dziedziny historii sztuki i ogromnej determinacji zyskał zrozumienie i pomoc ze strony społeczności lokalnych, które dziś otaczają świątynie szacunkiem i materialną troską. Do jego dokonań należą, m.in. prace w świątyniach następujących miejscowości: Andrzejówka, Banica, Bieliczna, Bogusza, Milik, Brunary Wyżne, Czyrna, Dubne, Dzierżaniny, Izby, Leluchów, Maciejowa, Zbyszyce. Pomagał w wyposażeniu cerkwi greckokatolickiej w Łabowej po jej remoncie w 1992 r. Brał udział w uroczystości poświęcenia świątyni przez ks. bpa Józefa Gucwę 11 października 1992 r.

Tadeusz M. Trajdos napisał trafną charakterystykę świątobliwego kapłana:

Nie mogę zapomnieć satysfakcji wyrażanej przez księdza prałata, gdy podziwia rzeczy ocalone. Pionier w pogranicznych parafiach, budowniczy i odkrywca, Mimo życzliwości i szacunku parafian zawsze osamotniony w tej pracy, walczący ze znużeniem, czasem też ze złą wolą ludzką lub z obojętnością. Człowiek tak mocno wyróżniający się w swoim środowisku niezależnie od „posterunku”. A nade wszystko – żarliwy miłośnik dawnej sztuki sakralnej. Zostawił na tej ziemi prawdziwe opus magnum, wielkie dzieło. Dobrze pamiętam, ile kosztowało trudu i zmartwień, a wymagało głębokiej cierpliwości i niewzruszonego uporu. Ale każda wygrana napawała radością, budziła wzruszenie. To dzieło nie może zostać zapomniane. A nade wszystko nie można zapomnieć o człowieku, któremu piękno zaklęte w zabytkach cerkiewnych zawdzięcza ocalenie.

Tekst: Celina Cempa ©

Foto: Kazimierz Ogorzałek (dwa zdjęcia z nagrodą Sądeczanina Roku), Rafał Kamieński (zdjęcie wewnątrz kościoła)

Źródła:

1. Tadeusz M. Trajdos, Na odsiecz przeszłości, Płaj, 2015 nr 50.
2. KAI, Zmarł ks. Mieczysław Czekaj, http://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,25570,zmarl-sp-ks-mieczyslaw-czekaj.html
3. Rafał Kamieński, Mieczysław Czekaj, „Gazeta Krakowska” 2007,
4. Mieczysław Czekaj, Sanktuarium w Izbach, Almanach Muszyny 1994, s. 43-45.
5. Jakiego wyznania byli Łemkowie do XVII wieku?, Wywiad z ks. Mieczysławem Czekajem, http://beskid-niski.pl/forum/viewtopic.php?t=3598
6. Mieczysław Czekaj, Cerkiew – Dom Boży, Almanach Muszyny 1992, 2. 27-32.