Cz. 2 Konsolidacja społeczeństwa przed podjęciem budowy kościoła
Założenie Czytelni TSL w Łabowej
Na pierwszym planie Czytelnia TSL w Łabowej, w tle kościół. Widok z 1932 roku. Foto: Archiwum Autorki
Teren obecnej gminy Łabowa był objęty działaniami II Koła TSL z Nowego Sącza, które zainicjowało utworzenie w Łabowej Czytelni TSL, co miało miejsce 9 lutego 1930 roku. Fakt ten miał istotne znaczenie dla późniejszych działań w sprawie budowy kościoła rzymskokatolickiego. Otwarcie czytelni, zwanej Czytelnią Podhalańską, było dla Polaków wielkim świętem. Pomimo mroźnego dnia oraz zawiei śnieżnej do Łabowej przybyli szacowni goście w osobach: dr. Macieja Łacha, starosty nowosądeckiego w latach 1929-1938, który przybył z małżonką, ks. Walentego Wcisły, proboszcza parafii w Nawojowej, prezesowej Parylewiczowej (jej mężem był Franciszek Parylewicz, wiceprezes sądu okręgowego w Nowym Sączu od 1914 r., a wcześniej naczelnik sądu powiatowego w Muszynie, członek TSL), Adama hr. Stadnickiego, ówczesnego posła na Sejm, prof. Jana Śliwy, prezesa Okręgu TSL, przedstawicieli II Koła TSL z Nowego Sącza, nauczycieli z Kotowa, Czaczowa, Łosiego. Zebranie prowadził prof. Jan Markiewicz, przedstawiciel II Koła TSL w Nowym Sączu. Przemawiali goście: starosta Maciej Łach, poseł Adam hr. Stadnicki, ks. Walenty Wcisło. Nie zabrakło okrzyków na cześć Marszałka Piłsudskiego i prezydenta Ignacego Mościckiego. Ustalono, że siedzibą tymczasową będzie budynek polskiej szkoły do czasu przeniesienia się Czytelni do własnego lokalu ofiarowanego przez Adama Stadnickiego.
W skład pierwszego Zarządu Czytelni Podhalańskiej TSL w Łabowej w 1930 roku wybrani zostali: Kazimierz Zając, leśniczy, jako przewodniczący, Jozafat Niemiec, rolnik, jako zastępca przewodniczącego, Jan Oleksy, rolnik, jako sekretarz Zarządu, Franciszek Zaczyk, stelmach, jako zastępca sekretarza, Wojciech Mąka, rolnik, jako skarbnik, Michał Zaczyk, kowal, jako zastępca skarbnika, Julia Zającowa, poczmistrzyni, jako bibliotekarka, Ludwika Szewczyk, nauczycielka, jako zastępca bibliotekarza. Na zakończenie spotkania odśpiewano hymn narodowy. Do pracy w Czytelni Podhalańskiej włączali się leśnicy, nauczyciele, rolnicy, rzemieślnicy[1].
W Sprawozdaniu TSL za 1932 rok wykazano 75 członków Czytelni w Łabowej. W skład kierownictwa Czytelni w 1932 roku wchodzili: Kazimierz Zając, leśniczy – przewodniczący; Witold Ostrowski, nauczyciel – zastępca przewodniczącego; Jan Oleksy, rolnik – sekretarz; Kazimierz Czerwiński, emerytowany nauczyciel- skarbnik; Ryniewiczowa Jadwiga, nauczycielka – bibliotekarka; członkowie Zarządu: Mąka Jan I, rolnik, Mąka Jan II, rolnik, Ryniewicz Karol, nauczyciel, Słaby Jan, rolnik. Biblioteka liczyła 161 tomów, korzystających w 1932 roku było 46 osób, wypożyczeń 235. Ponadto biblioteki ruchome organizowane przez TSL były w Kotowie, Łabowcu i Łosiem.
Działalność Czytelni TSL w Łabowej
Na pomieszczenia Czytelni Podhalańskiej hr. Stadnicki przeznaczył drewniany domek o wymiarach 5×5 m, który kosztem 600 zł wydatkowanych przez Koło TSL w Nowym Sączu przerobiono na dom ludowy o wymiarach 5×13 m. Dzięki rozbudowie domu uzyskano salę teatralną ze sceną. Przy Czytelni działała świetlica, orkiestra oraz amatorskie kółko teatralne, które wystawiało z powodzeniem krótkie sztuki sceniczne. Ze źródeł prasowych oraz sprawozdań TSL wiadomo, że wystawiane były m.in. następujące sztuki: „Sierota”, „Gościnność św. Mikołaja”, „Swatka” Gelba, „Wesele na Prądniku” Aleksandra Ładnowskiego, „Lustracja u pana wójta” Jana Szczęsnego-Płatkowskiego ps. Pobratymiec, „Qui pro quo” komedię, „Błażek opętany” krotochwilę Ludwika Anczyca, „Wojskowa kuracja”, „Sąsiedzi” (sztuka wystawiona również w Tyliczu), komedię w 3 aktach, jasełka podhalańskie. Czytelnia TSL w Łabowej była centrum polskiej kultury. Tutaj odbywały się akademie z okazji świąt narodowych i państwowych (Święto Morza, Imieniny Marszałka, Dzień Imienin Prezydenta RP, rocznice Bitwy Warszawskiej, Święto 3 Maja), organizowane były spotkania opłatkowe, wieczornice, mikołajki dla dzieci, dożynki, odczyty i pogadanki, zabawy ludowe, których dochód przeznaczano na bieżące potrzeby, w tym również na budowę kościoła.
Leśniczy Kazimierz Zając (1905-1944), działacz społeczny, organizator prac przy budowie kościoła. Przewodniczył lokalnemu Komitetowi Budowy. Foto: Archiwum Autorki
Julia Zając, żona leśniczego Kazimierza Zająca, kierowniczka poczty w Łabowej, działaczka TSL. Foto: Archiwum Autorki
Kazimierz Czerwiński (1861-1936), wieloletni nauczyciel szkoły powszechnej w Łabowej i jej kierownik, inicjator założenia OSP w Łabowej, działacz TSL. Spoczywa na cmentarzu łemkowskim w Łabowej razem z żoną Julią z Czupaków, nauczycielką. Zdjęcie datowane na 1929 rok. Foto: Archiwum Katarzyny Jarzębak
Kościół w Łabowej, pierwsza poł. lat 70. XX wieku. Zdjęcie ze zbiorów Arietty Kałuży
Tekst: Celina Cempa©
Foto: Archiwum Autorki (Czytelnia TSL, Kazimierz Zając, Julia Zając), Zbiory Arietty Kałuży (Kościół), Zbiory Katarzyny Jarzębak (Kazimierz Czerwiński)
[1] „Głos Podhala” 1930, nr 9, s. 3.
0 komentarzy